Terugblik

19 april 2025 – Impressies van de excursie voor de Bruine Winterjuffer in de Wilde Landen Heikant – door Peter Geene

Deelnemers: Marian Kiefer, Yvonne Van Scheppingen, Anke Sinnema & Leon Boogaart, Niek Haak.

Na de zoektocht 4 dagen eerder, waarop zo’n 60 Bruine Winterjuffers waren gevonden, leek een excursie hierheen aardig idee. Deels om te kijken of je met meer mensen ook meer individuen en/of soorten vindt, deels om ‘te leren kijken’ voor beginners. Want dat zoeken naar een bruin snel heen en weer schietende naaldje van 4 cm. in die even bruine hooiberg is geen sinecure! Het duurde dan ook even, zo’n 20 eerste juffertjes later, voor de uitroep klonk ‘oh, daar zit ie…!’. En inderdaad, het vergt enige oefening om dit diertje te zien! Maar gelukkig waren er die middag ook ervaren zoekers bij en zij konden steeds goede aanwijzingen geven, zoals : ‘daar links van dat dertiende grassprietje en onder het tweede braamtakje …’ ohja…! En, wat het ook niet makkelijker maakt, vliegen en schieten overal waar je loopt ook de Koollangpootmuggen voor je uit! In een eerste flits lijken die hetzelfde en moet je even heel goed focussen. Maar wel duidelijk is dat als je netjes op een pad blijft lopen je geen enkele Bruine Winterjuf zult zien!! Ze vliegen op zich wel snel op als je dichtbij komt (2 m.) maar met struinen door de dode stengels of zwaaiend langs een Braamstruik jaag je ze pas even op. Met tegenlicht is er nog meer kans dat je de glinstering van de vleugeltjes ziet. Het makkelijkste is in feite om tandems bij en op het water te zien; dan is er ook veel interactie tussen de vechtende mannetjes. En tenslotte is ook het tijdstip van de dag van belang: eiafzet is meestal in de ochtend en ’s middags wordt laag in de vegetatie gerust!

Uiteindelijk vonden we zeker 200 exemplaren: dat was dan rond de hele plas (1400 m.) en ook bij een bijna uitgedroogd plasje (aan de westkant van het brede pad door het gebied), plus in een groot veld uitgebloeide stengels van allerlei soort verscholen! Dus veel meer aantallen dan op 15-04. Een opvallend verschil daarin is dat er nu vrijwel geen eiafzet werd gezien, ondanks het stralende zonnetje, maar het klopt met hun dagritme. Wel nog een enkel tandem (foto). Heel veel exemplaren, zowel mannen en vrouwen, zaten in struiken, braambosjes of wilg verderaf van het water. Dat klopte dan eigenlijk weer niet met mijn idee van vorige keer, dat ze bij volle zon eerder naar het water gaan, maar ja, uitzonderingen zijn er ook.

Grote concentratie was er dit keer aan de zuidoever in het riet en andere dode stengels: zeker 50-60 exemplaren op dat stuk van zo’n 500 m. En Inderdaad bevestigden sommigen, dat die ‘mooie-blauwe-ogen’ prachtig zijn, die ze pas krijgen na de overwintering: al deze exemplaren waren geboren in augustus-september 2024. En daarmee leefden sommigen daarvan tot nu toe 8-9 maanden!! Andere soorten die al meteen werden gezien aan de oeverrand waren de Lantaarntjes, maar de verwachtte Vuurjuffers bleven uit. Marian, die hier heel vaak loopt, wist te vertellen dat die soort sowieso niet veel voorkomt hier. Wel zagen we in een brede bosrand (wilgen) rond de noordelijke kleine plassen en snel hoog wegvliegende Viervlek en eerst 2 Azuurjuffers, waarvan 1 man al helemaal uitgekleurd, dus zeker een paar dagen oud.

Aan het eind van de middag liepen we daar nog even heen en zagen we toen nog 2 heel juveniele Azuurtjes. Uit een alleenstaande hoge Wilg vloog ineens een heel grote libel weg, schoot omhoog tussen Niek en mij in en Niek wist zelfs in een flits nog een foto te maken : we dachten eerst aan een Smaragdlibel, maar uit de foto bleek het een man Glassnijder te zijn! Heel leuk, zo’n vroege grote soort. Marian vertelde dat dit klopt qua tijd en plek met waarnemingen vorig voorjaar en dat op die brede open bosrand in een lange braamstruik er vele zaten te zonnen. Deze soort doet het hier sinds kort goed. Net als later in het jaar de Zuidelijke soorten Heide- en Keizerlibel. Van die laatste is het niet duidelijk of er ook voortplanting is. En dan, last but not the least, riep Marian dat ze een Smaragdlibel zag… dus iedereen meteen naar dat bewuste takje in een wilg en daar hing een mannetje! Prachtig slotaccoord dus. Alle 6 dromden we er omheen…(zie foto). Het was inmiddels al half 5, dus hoog tijd om te stoppen.​

In totaal hadden we 6 soorten libellen en dat is heel aardig voor de maand April en klopt met het landelijk beeld. Ook de vlinders en zweefvliegen waren alom aanwezig: zeker 10 landkaartjes, eerste generatie, enkele Klein Geaderd- samen met enkele gewone, ongeaderde Klein Witjes, Dagpauwoog, Kleine Vuurvlinder, Atalanta, Oranjetipje, Citroentje. Van de zweefvliegen enkele : Zwartbek- en Bessenband-en Grote Komma-zweefvlieg/ Blinde bij/ Zilvervlek-dansvlieg. Daarmee, dus een veelzijdige, leerzame en leuke excursie.

15-05-2024 – Verslag libellenexcursie Kriekeputten/De Weelkens Clinge – Door Peter Geene en Niek Haak

Op woensdag 15 mei jl. was de Vlinder- en Libellenwerkgroep Zeeland op excursie in Clinge, bij de Kriekeputten/de Weelkens. Er werden enkele exemplaren gezien van de BRUINE KORENBOUT na een tip van een fanatieke inwoonster van Axel, Marjan Kiefer, die wel vaker bijzondere waarnemingen doet! Aan haar dus de eer!

Op de middag van deze excursie was het weer sub-optimaal d.w.z regen en bewolking, dus wij (Angelique, Niek, Tobi en Peter) moesten wachten tot half 2 voor de regen stopte en er een eerste waterig zonnetje verscheen (en onze boterhammetjes waren intussen ook al op). Dat zonnige bleef uiteindelijk zo’n twee uur gelukkig. Voldoende voor de meeste juffers en libellen om te gaan vliegen!

Meteen al om half 2 verscheen langs de oever een patrouillerende Smaragdlibel. We zochten heel specifiek naar de hier al wat jaren voorkomende Plasrombout die gewoonlijk op de grond pleegt te zitten of op laag groeiende braambladeren van een grasveld naast de plas. Pas na die 2 uur zon vonden we een vrouwtje van deze soort maar heel ver weg van de plas, in een strook lage bomen van nieuwe aanplant. Maar de Bruine Korenbout vonden we al sneller. Een eerste vage voorbij vliegende schicht werd gezien door Niek, die even later door Peter werd herkend als de gezochte soort! Het bleek een dame, terwijl de eerste die door Marjan werd gespot een man was. Zoals vrij gebruikelijk, zitten zij dus met meerdere exemplaren in de buurt. Een dag eerder werd door Robert Goossens in Axel, Smitsschorre (18 km!) ook een vrouwtje gezien (bron: waarneming.nl). Of daarmee sprake is van uitsluipen in de Kriekeputten of Axel, danwel verse zwervers, blijft gissen. En of de soort zich hier blijvend zal (kunnen) vestigen, moet ook nog blijken in de komende jaren. Meer hierover zal te lezen zijn in de nieuwe Zeeuwse Prikkebeen (juni 2024).

Tijdens deze excursie vonden we 12 soorten:

Keizerlibel	4
Glassnijder	ca. 6
Viervliek	4
Platbuik	1
Bruine Korenbout	3
Plasrombout	1-2
Smaraglibel	5
Watersnuffel	1
Grote Roodoogjuffer	1
Lantaarntje	>1
Azuurjuffer	>1
Blauwe Breedscheenjuffer	>1

Foto’s: Peter Geene

Een aardige opbrengst voor een regenachtige dag.

Daarnaast vlogen er (natuurlijk) ook de nodige Bont Zandoogjes, Klein Koolwitjes en een paar Geelband Langsprietmotjes; ook de rups van de Witvlakvlinder werd gevonden. In de zon vlogen nog een Koninginnepage, Bruin- en Icarusblauwtje. De rest hing nog nattig ergens te drogen aan een groene waslijn. Van de vogels waren 3 rondcirkelende en baltsende Buizerds erg aardig, een Appelvink werd gehoord, Staart- en Kuifmees, Tjiftjaf en Zwartkop completeerden het muzikale middagconcert!

Op de eerste plek die we aandeden, het grote grasveld oostelijk naast de grote visvijver, vliegen ‘gewoonlijk’ de meeste soorten in de bramenstrook langs de bosrand. Hier zonnen vele Viervlekken, Platbuiken, Glassnijders, Blauwe Breedschenen, Azuurtjes, Lantaarntjes en soms een Keizerlibel in hun juveniele stadium danwel later uitrustend van het vermoeiende paren en/of ei-afzetten in de vijver. Heel vaak tref je de juveniele vrouwtjes verderaf van het water in bosjes of struiken en pas als ze uitgehard en paringsbereid zijn, vliegen ze als zodanig naar de waterkant. Nu zagen we van al deze soorten wel meerdere exemplaren! En erg leuk was een juveniele man Platbuik, die opviel omdat ie nog zo lichtgeel was (ipv. bruin na de uitkleuringsfase). Met als verrassend hoogtepunt dus die ene Bruine Korenbout!

Daarna liepen we langs de oostelijke oever van de zonnebaars-vijver, half beschut onder de bomen en daar vlogen tot onze verbazing al meerdere libellen: het bleken 2 vrouwtjes en zo’n 3-4 mannetjes van de Glassnijder en 5-6 Smaragdlibellen. Op 1 plek was een dame bezig met eitjes droppen in het water, onder begeleiding van haar ‘date-van-het-moment’. Smaragden doen dat exofytisch d.w.z. de eitjes worden los in het water gedropt door het achterlijf telkens even in het water te steken en dan per keer 10-30 eitjes te laten vallen. Dus zonder planten, en de eitjes liggen dan verspreid in de detritus op de bodem. Dat was een fraai moment. De heen en weer patrouillerende heren Glassnijders leken niet of nauwelijks territoriaal met elkaar op de vuist te gaan maar vlogen steeds langs elkaar heen en konden nu kiezen uit de twee dames, maar die verdwenen zonder dat wij een copula zagen ontstaan.

Aan de westkant van die plas, langs het toegangs-zandweggetje, is een strook van nieuwe bosaanplant. Hier was door Marjan Kiefer die eerste Bruine korenbout gesignaleerd (met foto) en nu zag Niek er meteen al 2 vliegen plus een Viervlek. Ondanks goed zoeken met z’n vieren, werden die niet weer gezien. Wel uiteindelijk en tot slot die ene (zo begeerde) Plasrombout, een juveniel vrouwtje. Deze excursie was daarmee van sub-optimaal naar super-optimaal gepromoveerd!

15-09-2023 – Nationale Nachtvlindernacht bij Imkerij Poppendamme

In het kader van de Nationale Nachtvlindernacht was er op vrijdagavond 15 september weer een avond met laken bij Imkerij Poppendamme. Zoals elk jaar waren we hier te gast o.l.v. Jan van Belzen die met hulp van enkele werkgroepleden alle soorten ter plaatse op naam bracht.

Er was aardig wat belangstelling, ca. 20 mensen waren aan het begin van de avond aanwezig, waaronder ook enkele jeugdige belangstellenden. De ene na de andere nacht-vlinder die op het laken kwam, werd in een buisje gedaan en afgeleverd bij de tafel van Jan. De warme honingwijn die in de tussentijd door Arjen de Meester aan de volwassenen werd uitgedeeld, viel bij iedereen erg in de smaak.